Communicatieproblemen
Op gebied van communicatieproblematiek kan er sprake zijn van:
• Eenzaamheid/isolement ten gevolge van beperkingen in de verbale taalvaardigheden
Eenzaamheid kan naast het wegvallen van vrienden en familie ook ontstaan door lichamelijke beperkingen. In eerste instantie valt hierbij te denken aan verminderde mobiliteit. Eenzaamheid en isolement kunnen ook voortkomen uit een depressie.
Het punt wat soms te weinig aandacht krijgt is het feit dat door dementie of CVA het taal- en spraakvermogen aanzienlijk kan afnemen. Woordvindingsproblemen, zich niet kunnen concentreren op een verhaal, woorden niet goed kunnen begrijpen maken dat de communicatie met de medemens moeilijk is. Hierdoor is de drempel om contact te zoeken zo groot dat de oudere in een isolement terecht kan komen.
Muziektherapie kan de verminderde mogelijkheden in spraak en taal voor een deel opvangen door het aanbieden van muzikale uitingsvormen.
Opvallend is dat veel demente ouderen nog heel goed kunnen zingen, ook al is het praten moeilijk geworden. Dit heeft te maken met de manier waarop muziek wordt opgeslagen in de hersenen. Door samen te zingen, kunnen zij weer verbondenheid voelen en gelijkwaardig deelnemen. Door verschillende emoties in de liederen tot uitdrukking te laten komen, kunnen emoties een uitingsvorm vinden.
Het is ook mogelijk om via het gezamenlijk maken van muziek op instrumenten tot communicatie te komen. Door samen muziek te maken, kunnen gevoelens tot uiting worden gebracht en gedeeld. Energieke, ritmische muziek heeft een andere lading en emotie en achtergrond dan zachte, melodische muziek.
Het zingen en bespelen van een instrument is een belangrijke manier van uiting geven aan gevoelens en het ervaren van contact, maar ook het luisteren van muziek kan het isolement verbreken. Muziek kan je raken en dit kun je samen delen. Muziek kan je energiek maken en dat kun je samen beleven en delen.
De taak van de muziektherapeut is voornamelijk het aanbieden van werkvormen die op de mogelijkheden in communicatie van de cliënten afgestemd zijn en de onderlinge communicatie bevorderen.
Naast deze puur muzikale aanpak bestaan ook meer oefengerichte methodes in samenwerking met een logopedist:
In de neurologische muziektherapie zijn een aantal werkvormen beschreven die kunnen helpen bij het produceren van klanken en woorden en diens timing ervan. De meest bekende werkvorm is de Melodic Intonation Therapy (MIT). In Nederland is de Speech Music Therapy for Afasia (SMTA) ontwikkeld, een oefenprogramma dat mensen met afasie gaat helpen door middel van zingen van voor hen belangrijke woorden en zinnen deze weer te kunnen gebruiken.